Bi kere bu enduro işinde eski yol motoru aliskanliklari gidiyor. Zaten motora binen birisiyseniz, eskiden 160 kg'lik motora hafif derken, simdi 120 kg motor esek ölüsü diyeceksiniz. Motor fazla mi yakiyor, hava filtresini, yagi kaç BIN km'de degistiriyoruz düsünceleri yok oluyor. Yeni bir dünya.
Motor
Önce motor lazim tabi. Yarışacaksanız Türkiye Enduro Sampiyonasi sert ve teknik istiyormuş biraz, büyük hacimli motorlara uygun düzlükler ve süratli yerler yok gibi. Genelde motokros motorlari agirlikli. Gidip de en kral en baba motoru almiyoruz. 2. el yaris motorlarindan motor babanizin oglunun motoru degilse ve imkanlar el veriyorsa kaçiniyoruz. Yoksa sürüsten çok sanat ögrenirsiniz.
Motorun spesiyal tabir edilen cinsten olmasi motorun ömrü açisindan iyi olur. Her aletin bir amaci var. XT, KLR, DR ve hatta LC4 bile (hadi LC4'ü saymayalım) off-road motoru olmak için fazla kibar. Ama uygun lastik ve yeteri kadar heves ile heryere girip çikarlar. "Onlarla bi yere kadar" diyorlar yarışçılar . Hacim de hersey degil, 125cc-250cc 4 zamanlilarla çok iyi is yapan adamlar var. XL200'le CRF450 kovalayan yetenekli arkadaslar var messela. Is binicide biter. 125-250 cc 4 zamanlilar hem hafif, hem uysal motorlar. Tüm gücünü sonuna kadar kullanmaniz mumkun. Adim adim ögrenmek için güzel bir vesile. Hem isi sevmezseniz vazgeçince zarariniz az olur. Ama bunu okuyan adam zaten olayin zevkini ucundan almistir herhal.
Benim gördügüm kadariyla en popüler motorlar 4 zamanli 250-450'likler. Piyasadaki WR450F, 450EXC, FE450, CRF450, DRZ400, KLX300 ve benzerleri bu is için çok güzel evladiyelik modern ve hafif motorlar, 100-120 kg arasinda bisiklet hissinde canavarlar. 125 cc 2 zamanlilar da güzel, ben pek anlamam 2 zamanlidan.
Şu anda piyasadaki en iddiali 450'likler Yamaha WR450F ve KTM 450EXC
Düzlüklerin kralı Honda XR650R
KTM 450 EXC, hep çok popüler:
Oranizi buranizi kirmak icin 250 cc iki zamanlilar veya 450cc dört zamanlılar ile üstü (525EXC, XR650, FE610) bicilmis kaftan. Uzak durun, ilk yaris/off-road motoru olmaz bunlardan. Isteyene +50 hp motorla off-road'a baslayip koprucuk kemigi, bilek, bacak kiranlarin listesi hazirlanir.
Kıyafetler/Korumalar
Şindiiii birinci maddede gidipte en kral 70 hp'lik motoru almadigimizi varsayiyoruz. Çünküüü sevdiğimiz yarışçı bir abimiz bana dediydi ki :
"Usta sindi bu Off road isi öyle bi is ki eksik malzemeyle hiç
olmuyor. Yani tabi oluyo da kötü bi yerde ufak bi kayanin üstüne bi
düsüyosun çat gidiyo iki kaburga.. sonra al basina belayi.. özellikle
yeni baslayan elemanlara iyi motordan önce iyi ekipmana para
harcamasini tavsiye ediyoruz. Ama kardesim ekipman da o kadar çok ki al
al bitmiyo.. Zaten genelde de millet bizi dinnemeyip en baba motoru
alip uyduruk ekipmanla gazliyo sora kiriyo orayi burayi..
"
Abimiz bana ne anlattiysa sirayla yazalim, araya başka şeyler de katalım, abimizin söyledikleriyle benim yazdıkların karıştı ama idare edin.
BOT
Araziye giriyorsan mutlaka kros/enduro botun olmali. darbeye en açik
bölgelerden biri ayak bilegi. Ne yazikki Türkiyede hep orta ve üst
seviye ürünler geliyo. Halbuki yurtdisinda çok güzel orta seviye
kullanima uygun çizmeler var.
Alternatifler Alpinestars (demaks), Axo, Gaerne (Süleyman Memnun),
Diadora, Oxtar (Özen Motor)
Örnek 2005 yılı fiyatları :
AXO: 290 EU
GAERNE: 365 YTL
ALPINESTARS:
TECH8: 430 EU
TECH6: 325 EU
M4: 250 EU
VECTOR:370 EU
Şindi siz 430 Euro fiyat görünce bu Alpinestars Tech8 ne diye merak etmişinizdir. Bunun yurtdışı fiyatı 300$ civarı.
Alpinestars Vector Offroad çizmesi
Gaerne RX3 365 YTL olan:
AXO diz alti corap 25 YTL (S.Memnun)
ÜST VÜCUT KORUMA
Yelek gibi giyilen sirt, omuz ve dirsek korumasi olan giysiler var.
Mutlaka onlardan da edin. Ama yaris temposunda binmiyorsan yada kros
parkurunda atlayip ziplamayacaksan ayni korumalara sahip bir mont
da yeter. Gene ayni magazalarda bu korumalardan bulabilirsin.
Kroscularin giydigi o çelik leyek kilikli plastik zimbirtilar bi halta
yaramaz..
bosuna alma. Onlarin esas görevi önündeki motorun tekerinden
siçrayacak tasi topragi engellemek.
Bahsi geçen vücut koruma:
Büyük alabilirsiniz ama göğüs korumalar gevşek kalabilir tabi o zaman. Deneyin öyle alın, internetten dalmayın hemen.
S. Memnun Ufo full body armor 375 YTL
www.btosports.com
MONT
Iki tane mont resmi var biri KTM in ralli montu. Bu mont bol cepli,
yari rüzgar/su geçirmez, sirtinda su tasima gözü olan, bol cepli daha
çok yaris amaçli ama günlük bile kullanabilecegin bi mont. Digeri kalin
cordura kumastan sadece biraz rüzgar korumasi saglayan düsersen falan
kolu bacagi çizdirmeyen daha ucuz bi mont. Hiçbirinde koruma olmaz
bunlarin. Çünkü bütün bu isi yapanlar bahsettigim koruma yelegini giyer
(örnek ekte).
Motokroscular veya serinlik ve dehidrasyon sevenler üstlerine jersey denen, futbolcu formasına benzer şeyler de giyiyorlar. Terleyince üşütebilir. Tercih meselesi artık. Rüzgar kesmek için cebinize sığan naylon ceketlerden edininiz. Hızlı yerlerde giyer üşümezsiniz. Yavaş yerlerde çıkartır terlemezsiniz.
Örnek fiyatlar :
Acerbis ve digerleri : 200 Euro civari
Ralli ceketi:
Yazlık Ceket:
Jersey (Gömlek):
Jersey denen gömleği genelde endurocular değil de motokroscular giyer. Ama bakın yukarıda David Knight bile giymiş. Eh o yarışıyor tabi. Bazen sırt çantası taşımayı seven arkadaşlar yazın jersey de giyiyorlar. Siz bilirsiniz. Pek dallı dikenli, ve mıcır taşlı yerlerde sizi korumaz ama keyfiniz bilirse Jersey de giyin tabi.
Rüzgarlık:
Şimdi jersey de giyebilirsiniz, fakat sabah yola çıktınız tir tir titriyorsunuz. Biraz ısınana kadar, ya da gideceğiniz yere varana kadar, ya da güneş biraz daha yükselene kadar ince bir rüzgarlık cebinizde bulunsun. Bu üst katman en dandirik plastik ceketlerden olabilir. Nasıl olsa düşünce üstünüz paramparça oluyor, varsın dandik olsun. Bunun boynu bilekleri çok kapalı olmasa da olur, yoksa içeride ter yapar. Şöyle dandik naylon birşey olabilir:
KASK/GOGGLE(Gözlük) :
Açik kros kasklarindan edin. Hem nefes almani kolaylastirir
hem de görüs açisi diger kasklara göre daha genistir. Google i es geçme.
burda satilan modeller gayet yeterli. Tear Off sistemine bosuna para
verme.. o da bi ise yaramiyor.. Gene ayni magazalarda var.
Kaskın iyisini alıyoruz her zaman. Enjeksiyon plastik kasklar yerine Karbon fiber olanlardan almaya çalışıyoruz.
Kasklar : 100-200-300-400-500 Euro
Goggle : 30 USD - 100 YTL
ELDIVEN
Enduro eldivenleri normal motorda kullanilanlardan farkli olarak daha
ince ama daha tutucudur. Kisin da biniyorsan bir çiftde neoprenden
yapilanlardan al.
Fiyatlar : 30 YTL - Sonsuz ...
PANTOLON
Freestyle pantolonlar tam gezi/off-road binme stiline göre. Hem daha bol hem de
günlük kullanimda da kullanabilirsin. Dizine dizlik takman sart.
Yada kros pantolonlarindan alabilirsin. Freestyle pantolon denen
meret paçasi bol cordura cinsi bir kumaþtan yapilan pantolon. avantaji
eger off road'i sadece gezi amaçlý yapiyor isen uzun süreli kullanimda
daha rahat ediyorsun. Hatta Adrenalin.com.tr de, markalar
linkinden KALYON'a gir orda bi POLARTEAM diye pantolon var. içine
dizligi taktinmi adam gibi de botun varsa tam gezi kullanimina
göre. Hem soguga dayanikli hemde darbeye. Ayrica 50 milyon.. yirt yirt kullan.. Askeri kamuflaj pantolonlar da ucuz başka bir alternatif. Havacı olan mavilerini tercih edin.
Freestyle pantolon
Motokros pantolonu
Hakan bunlari demis bana. Yurt ici firmalarin fiyatlari maalesef bayagi bayagi yuksek. Yani bu ise hooop gireyim, tam takim gireyim diyorsaniz, ki demelisiniz, en guzeli yurtdisindan bu kiyafet ve korumalari bir seferde duzmek. www.btosports.com gayet iyi. Gerci memleketteki taksit avantajini kullanarak yerli firmalarla, garantili satisi tercih etmek de diger bi secenek. Mesela yurtdisindan gelen ceket, kask vs. uymayinca al basina belayi. Pasa pasa 2. el ilanlara gidip sahibinden sifir kask ilani veriyosunuz
Fikir vermesi için siteleri gezmek iyi olur : www.dirtrider.com , www.malcolmsmith.com, www.newenoughmx.com ... Dizlik
Esasında bu trafikte de taktığımız dizlikler hep off-road malzemesi. Altına uzun tayt üstüne pantolonla iyi olur. Pantolonun üstüne, çizmenin altına takanlar da var.
Örnek fiyat : AXO S.Memnun'da 55 YTL, Ozen motor, Aydın motor vs ... hepsinde benzer fiyata dizlik var.
Esasinda yurtdışında satıcılar "Combo package" diye Jersey, pantolon, eldiven, çizme halinde paketler satıyorlar hesaplı fiyata. Başlangıç için gayet uygun fiyatlı olabiliyor bazıları.
Yani sonuçta hemmen hemmen şu halde olmamız lazim
MOTOR BAKIMI
Bu enduro isi adami usta yapar valla. Toz toprak, arazide motoru zorlama, düsme kalkma hepsi motorun bakim ihtiyacini artiriyor. 1-2 haftada bir yag ve yag filtresi degisimi, her hafta hava filtresi temizligi, biten arazi lastikleri, yamulan kirilan manetler, gidonlar, karenajlar, leşş gibi çamurlu zincirler, gres isteyen süspansiyon baglantilari, degistirilecek amortisor hidrolikleri, biten fren balatalari, akordu kaçan jantlar, yipranan teker ve gidon bilyalari, temizlenecek karburatör, kontrol edilecek subap açikligi, temizlenecek egsoz ...
Bir de off-road motorlari sikistirma orani yüksek performansli motorlar. Yag kapasiteleri az, motor güvenilirligine dair parçalar yok. Termostatlar dandik, yag pompasi tam gaz çalismaya göre düzenlenmis, yag karteri kapasitesi baska dual-purpose motorlarin 3'te biri. Yaniii bunlarla gezmek zor. Motorlar güçlü ve çabuk yipraniyor, sekmani pistonu balatasi genelde sifir motorun yaninda veriliyor zaten. Sahibinden temiz spesiyal motor, daha kapagi açilmamis lafini duydugunuz yerden kosarak ve mümkünse bir Hayabusa falan edinerek hizla uzaklasiniz.
Bütün bakimlar normal kosullarda ilerleyen motora göre ben diyim 2 siz diyin 10 kat daha fazla siklikla yapilacak. Yagin litresi 13-20 YTL (örnek : 2 haftada bir 2 litre degisir), filtreler 10-15 YTL (2 haftada bir), lastikler 60-120 Euro (sürüs tarzina gore senede 2 takim veya daha fazla) , hava filtresi yagi temizleyicisi 20 YTL (6 ay gider 20 YTL'si) , balatalar 50-150 YTL (yarisan adam yarim sezonda bitirir), yaniii bütün bakimlari kendiniz yapsaniz ve sadece Pazar günleri binseniz de, motora adam gibi bakmak için tonla para harcamak gerekiyor. Karsiliginda size uzun süre tam güçle hizmet edecek bir oyuncaginiz oluyor. Yoksa ... hurda, demir yigini ...
MOTORU NASIL TAŞIYACAĞIZ
Efenim, off-road isi yapcak adam için en güzeli römorkla, kamyonetle, minibüsle gidecegin dagin dibine kadar motoru götürmek orada azip pasa pasa geri dönmek. Çünkü motor dagda zaten yoruluyor. Yag degisim araligi sik bunlarin, ben balçikli zincirle 100 km Kizilcahamam'dan Ankara'ya asfalttan dönüyorum helak oluyoz, Allah'tan motorumuz tank gibi de bisey olmuyor. Bunlarin bazilarina plaka çikiyor bazisina çikmiyor. Yalniz plaka olmasiyla is bitmiyor. Bunlarin alternetörleri nassi olsa trafikte binmicek kimse diye çok küçük. Çoguna sinyali zor takarsiniz, sinyal kanunen sart mi bilmiyoruz ama
Genelde öndeki farlar 35W'tan fazla olmaz, alternatör sınırı icabi. Yani gece olunca anca eve tirsak bir sekilde sagdan sagdan geri dönersiniz. Off-road motoruyla gezilmez. Çok defalar WR, EXC, XR alsak da gezsek, sehirde de bineriz diyen arkadaslarla karsilasiyorum, bunlari anlatinca ve yolcu taşımaz deyince vazgeçiyorlar genelde 
YARIŞ İŞLERİ
Enduro'ya enduro gibi biniyoruz diye yarışmak zorunda değiliz tabi. Tercih meselesi. Ama bu yaris olayi enteresan birsey. Bitirme hissi, stres altinda surus olayi, rekabetin tadi, surusun sinirlarina ulasmak hepsi cok guzel seyler. Yasamadan anlasilmayacak birsey. Seyirci olarak bu adamlarin niye yaristigini anlamak cok zor yani .
Her sene degisen yaris mevzuati www.tmf.org.tr adresinden yönetmelikler kismindan takip edilebilir. Ulkemizde hersene düzenlenen, dünya cross country şampiyonasının bir parçası olan, ve memleketimiz endurocuları tarafından hayret edilecek ilgiyle izlenen bir rallimiz var :Rally D'Orient . Ulen dibimizden ralli geciyor ilgilenen yok. Tabi ralli ayrı sanat, bu işin devamında olacak birşey.
(2012'de eklenen not : Öğrendik ki federasyon çok güzel bir iş yapmış. Lisans ücretleri bedava olmuş. Tebrik ediyoruz. Aşağıdaki masraflardan lisans ücretini düşünüz ve yeni lastik alınız.)
Enduro yarışlarına katılmak için bir kulüp üzerinden senelik lisans aliyorsunuz. yaklasik 150 YTL
Her yaris için kayit ücreti + yarista sizden zarar gören yaris disindakiler için sigorta = 130-150 YTL
Yaris yerine gidip konaklama, ulasim falan : Bu sene Ankara yarisina gelenlerden biri 400 YTL demisti 1 yaris için.
www.tmf.org.tr'de takvimi görebilirsiniz.
( http://www.tmf.org.tr/resimler1/tmftakvim050405.jpg )
Takvime baktınız, mesela pek bütçeniz yok benim gibi. Öööle motoru şehirden şehire taşıyacak paranız, size ortak olacak yarışçı kankalarınız da yok mesela. Bir yarışa girsem yeter diyorsunuz. O zaman geçici yani tek yarışlık lisansla yarış havasını soluyabilirsiniz. (Bu sene senelik lisans ve geçici lisans hemen hemen aynı para ama, aceleniz var mesela) Tabi bütün bu koruma ve kıyafetlerin olması gerekir. Her yarışı bir kuüp düzenliyor. Katılmak istediğiniz yarıştan 1-2 hafta önce kulübü arıyorsunuz. Onlar ne diyorsa yapıyorsunuz. Yarış öncesi gün (Cumartesi) antreman günü oluyor. Pazar günü de yakında ambulans ve etrafta sizi taşıyacak insanlar, ertrafa vereceğiniz zararlara karşı da sigortanız varken varken azabileceginiz kadar azıyorsunuz. Tam gaz bir Pazar günü geçiriyorsunuz. Bence zahmete değiyor. Esasında yarış olayının felsefi, sportif ve teknik kısmı var ama oraya hiç girmeyelim. Dışarıdan gözüken budur, zorlamak işte. İçerisi başka dünya. Başka yazı konusu o.
Bi de benim gözlemim bu yaris isine giren adam zaten o kadar bu dertli, hastalıklı ve masraflı işe batmıştır ki motor üstünde olmadigi zamanlar motorcu olduguna olacagina pismandir. Bu konunun pek zevkli muhabbeti olur ama kimse oturup ta yazmaz. O sebeptendirki pek yazili kaynak bulunmaz sanirim, bilgiler yine de şifahi olarak nesilden nesile aktarilir memlekette. Abilerimiz sağolsun endurocu.com 'da yaris bütçesi ile ilgili sunlari yazmisti:
"Motor hariç 2004 sezonu 5 adet yarisin en amatör, en derece derdi olmadan, en lay lay lom maliyeti 2.5-3000 YTL.
Bunun içinde yol, konaklama, motor sarf malzemeleri (en gerekli olanlar),
3 takim (1 takimi antreman) lastik, lisans+ yaris kayit var. Kask, bot, giysi, google, eldiven bilmemne yok.
Bu minimum bütçedir. Isteyene detayli bütçe çikartirim.
eger idda yapicam ilk 10'a giricem diyorsaniz derhal yukaridaki bütçeyi 2 hatta 3 ile çarpin.
Hayir sonunda para ödülü falan yok.
Paris Dakarin amatör maliyeti 25-50 bir USD civarinda. Bu seneki Rallye De Orient'in en amatör maliyeti ise 3-5 bin EU civarindaydi.
Türkiyede motorsporlarinin yaygin olmamasi, bu ise sponsor bulmayi güçlestiriyor. Sponsor bulunamiyinca masraflar yarisçi ve organizatörlerin üstüne kaliyor. Yüksek bütçelerin bas sebebi bu. Genede motosiklet sporu diger motor sporlari arasinda en düsük bütçelerle kotarilabilen aksiyon.
Deger mi degmez mi sorusu çok subjektif. Bence deger, sizce degmiyebilir. Ben tatdigim rekabet ve basarma duygusunu seviyorum. Yarislarda edindigim stres altinda hizli düsünme / dogru karar verme yetenegini tüm hayatimda kullanabiliyorum. Motosiklet kullanma/hakim olma duygum inanilmaz gelisti. Ama bu sonuçlari çikarmayanlar da var. olayi temel rekabet dürtüsüne indirip ne pahasina olursa olsun birinci olucam diye kolunu bacagini kirip bi halt olamayan bi sürü adam var.
Kissadan hisse, eger bu ise ayiracak bütçeniz + ayri bir motorunuz yok ise hiç heveslenmeyin. Dag bayir gezmek en az yarismak kadar eglenceli. Ama bütçe ayirabilirseniz mutlaka bir kere deneyin.
Evet evladim sen, kirmizi kazakli... sen sor bakiim..
"
Evvveeet, aklima gelen, solda sagda gordugum seyleri eklerim buraya. Bu yazi "nasil bu is en iyi yapilir" yazisi degildi. Sadece hevesli ve etrafinda off-road'cu kankasi olmayan arkadaslara bir yol gosterici. Umarim faydali olmustur. Fiyatlar fikir versin diye örnektir. Yurtdışı fiyatların hemen hemen tüm motosiklet ürünlerinde bir miktar düşük olduğu zaten bilinmektedir
(2005 yılında ikiteker.org'da yayınlanmış bir yazıdır)
