Benzin Oktanı
Benzin oktanı ne kadar yüksekse, benzin ve hava karışımı o kadar fazla sıkıştırılabilir demektir. Daha çok sıkıştırma daha çok güç demektir. Ama motorunuz benzini daha çok sıkıştırmıyorsa bir faydası yok. Yani ne kadar yüksek oktanlı benzin koyarsanız daha yüksek güç elde etmezsiniz. Sadece gerektiği kadar oktan koymak lazım. İhtiyaç duyulandan daha yüksek oktan ise tam tersi geç yanar ve performansı düşürür.
Kurşunlu ve Kurşunsuz Benzin Farkı
Bunun oktan ile ilgisi yok. Ustanız aksini söylemiyorsa hep kurşunsuz benzin kullanıyoruz. Kurşun eskiden sübaplar ve yatakları daha kötü malzemelerden yapılırken, onlar aşınmasınlar diye benzinin içine katılan sürtünme azaltan birşeymiş. Sonra bakmışlar çoluk çocuğun sağlığını etkiliyor, arbaların sübaplarını daha iyi alaşımlardan yapıp benzini de kurşunsuz yapmışlar. Çok eski bir 4 zamanlı motorunuz varsa, ille de kurşunlu benzin istiyorsa bunun için satılan fosforlu katkılar var. Bir depoya çok çok az atılıyor. Kurşunsuz benzini, kurşunluymuş gibi yapıyor, yaşayıp gidiyorsunuz bu bela ile. Neyse konuya dönelim...
Mesela KTM'nin güzel bir benzin oktanı tablosu var, modellerinde kullanılmasını tavsiye ettiği benzin oktanlarını sıralamış. Şuradan indirebilirsiniz : TIKLA- KTM Benzin Oktan Listesi
Enduro tipi motosikletler, motor modifikasyonlarına ve değişik ateşeleme ayarlamalarına çok açık olduğu için bu benzin oktanı hep sorun olmuştur. Motor kitaplarına bakın diyeceğiz ama orada aşağıdaki birim karışıklığı var. Anlatalım:
Türkiye'de benzin pompalarının üstünde yazan oktan sayısı RON tipi oktan. ABD gibi bazı ülkelerde yazan ise PON tipi oktan. Bir Karadeniz kıyısı ülkesine gittiğinize pompadaki oktan da buralarda üretilmeyen bambaşka bir oktan...
Türkiye'deki piyasa değerleri, ve piyasa isimleri şöyle:
91 : Normal benzin
95 : Süper benzin
98 : Piyasa ismi nedir ki bunun?
100 : Bir ara Shell'i sattığı Ferrari benzini kardeşimiz :)
Sonra mesela güzel bir KTM aldınız. Hemen aradınız taradınız internetten, diyor ki 91 oktan benzin koyun. Ya da arkadaşınız duymuştur görmüştür 91 oktan olurmuş vs. İşte burada sorun başlayabilir çünkü o 91 oktan motorun etiketinde veya kitabında yazan 91 PON olabilir. PON ile RON karşılığı ise şöyle:
91 RON = Normal Benzin = 87.6 PON
95 RON = Süper Benzin = 91 PON
98 RON = Doksansekizoktan Benzin = 94 PON
Kötü Benzin, Düşük Oktanlı Benzin Durumları
Gelişmekte olan kardeş ülkelerde 80-90 oktan (RON) arası kötü kalite benzin bulabilirsiniz. Bidonda benzini satan kardeşimize "Kardeş RON mu PON mu?" diye sormayacağımıza göre, motorumuzun eğer varsa düşük benzin oktanlı ayarına geçmemiz gerekmektedir. Bunu ustanıza danışın. Düşük benzin oktanı ayarı geç ateşleme demek, ya da herneyse işte. Motorunuzu yolda öldürmeyin.
Alkollü Benzin, Alkol Katkılı Benzin
Ülkemizde de var artık, Japonya vs. başka ülkelerde de yer yer yaygın olan metanollü, alkollü benzinler satılıyor. Biyobenzin gibi şeyler yapanlar da var. Böyle birşey almak zorunda kalacaksanız, yine motorunuzun kitabından kontrol edebilirsiniz. Honda ve KTM %10'a kadar alkol katkılı (ethanol, methanol) benzin olur diyor kitaplarında genelde. Yine de kontrol edin. Daha fazla alkollü benzin kullanmayın, artık piston mu erir, başka yer mi kırılır bilemeyiz.
İki Zamanlı Benzin Oktanı
İki zamanlılar bildiğiniz üzere benzin ve yağı karıştırarak yakarlar. Aynı oktan muhabbeti onlar için de geçerli. Yağ karıştırma oranlarını motorunuzun üstündeki etiketten, motorunuzun kitabından veya ustanızdan öğrenebilirsiniz.
Öylesine laflar, tecrübeler, muhabbetler:
-100 oktan benzin yavaş yanıyor, enduroya gelmez, zararı yok da yüksek devirde gitmez. Zaten bildiğiniz üzere modifiyeli pist motorları için kullanılması gereken birşey.
-Modifiyesiz motor kötü benzine daha kolay gelir. En babasından piston, kam, sübap takıp da, 40 hp motoru 60 hp yaptıktan sonra, ona iyi benzin taşıyamıyorsanız yanınızda, hiç yapmayın.
-Yüksek sıkıştırmalı piston taktığınızda 98 oktandan altını kullanmayınız. Ama bir deneyin, ustaya sorun vs.
-Oktandan önce, karburatörünüzün temizliğine dikkat ediniz.
Bu konuda yazılmış bir eski yazı şöyle:
Oktan nedir ?
Oktan yakıt ve hava karışımının en fazla ne kadar sıkıştırabileceğinin ölçüsüdür.
98 oktan ne demek peki?
Bu yakıtın kalibrasyonunda kullanılan bir şey. %98 isooktan, %2 n-heptan içeren nir yakıtla aynı miktarda sıkıştırılabilir demek.(2)
110 oktan benzin olmaz o zaman hı?
Olabilir, çok yüksek miktarda sıkıştırılabilir demekiş, konumuz dışında ama, konuyu dağıtmayalım (bkz. DIN51576 ben de bakmadım).
Peki sıkıştırma oranı motosikletler için nedir?
Genelde 8-13.5 arasında değişiyor.
Sıkıştırma oranı yüksek olunca ne oluyor?
Genelde motorun gücü artıyor.
O zaman niye çok yüksek sıkıştırma oranlı motor yapmıyorlar?
Buna dayanacak motor daha pahalı ve karmaşık oluyor, daha yüksek oktanlı benzin koymak gerekiyor. Yarış motorları mesela.
Peki o kadar yüksek oktanlı benzin koymazsak ne olur?
Piston yakıt hava karışımını sıkıştırırken vuruntu olur, krank ve kol yatakları zarar görür?
Hep en yüksek oktanlı benzini mi koymak gerek o zaman, daha mı güçlü olur motor?
Motora göre değişir. Yüksek oktan düşük devirde erken yanmayı, vuruntuyu, önler ama yüksek oktanlı benzinin yanma süresi uzun olabilir. Motosiklet motorları genelde yüksek devirlidir ve yakıtın yanması için kısa süre vardır. Piston aşağı inerken, tepeden 20 derece sonra yanmaya devam eden benzinin arka tekere hayrı yoktur denir(1).
Anlamadım, tekrar sorayım. Yüksek oktanlı benzin daha mı yüksek güç verir?
"Erken patlamayı önlemediği sürece hayır" (2)
Nasıl anlayacağım erken patlama olduğunu?
Düşük devirde gazı fazla açınca tok tok sesleri gelir, motor titrer, çekmez.
O ses benim çok hoşuma gidiyor ama.
Yapmayın, çok zararlı.
Peki motosikletimde hangi benzini kullanmam gerekir?
Kitabında yazar, internet kaynaklarınıi ve bu sayfayı bile dikkate almayın.. Mesela BMW F650GS için Amerika'da en az 95 (RON) ve 91 (MON) oktan benzin tavsiye edilmiş. www.bmw-motorrad.com ise en as 91 (RON) diyor. Kitaba uymak en iyisi.
RON ne, MON ne?
RON "Research Octane Number" ın kısaltması, oktanın nasıl ölçüldüğünü gösteren bir terim. Digeri "Motor Octane Number" MON. Bir diğeri PON, "Pump octane number". PON= (RON + MON)/2
Türkiye'de pompada yazan sayılar RON'mu, MON'mu, PON'mu?
RON
Neyse, motorumda 95 oktan ve 98 oktan benzini denediğimde 98 daha iyi çekiyor.
Olabilir, benimkinde de 95 daha iyi. Ateşleme zamanlamasına da bağlı. Servisinize de danışıp, hangisinin gücünden ve tüketim miktarından memnunsanız onu kullanınız. Ateşleme zamanlamasını ustanıza sorunuz.
Çok yüksek oktanlı benzin kullanmanın sakıncası var mıdır?
Genelde yüksek oktanlı benzin yavaş yanma eğiliminde olduğu için evet. Benzin fazla yavaş yanarsa, egzoz kamının lobu modifiyeli değil ve egzoz subabı yeteri kadar uzun süre açık kalmazsa, egzozunuz gazı kolay atabilmek için düşük geri basınç verecek şekilde tasarlanmamışsa silindirde karbon birikintileri oluşabilir. (4)
Mesela yukarıdaki resimde gösterildiği üzere 95 oktan kullanıyorsunuz, ama yakıtta sorun olduğunu düşünüyorsunuz. Bizim motorlar tek silindirli olduklarından, pek hassas oluyorlar benzine. Yakıt sisteminin temizliğini servisiniz ile kontrol ettikten sonra, acaba oktan mı diye düşünmeye başlayabilirsiniz. Öte yandan başka ülkelere gidecekseniz, yine aklınızda tutmanız gereken konulardan biri. Bakın ülkeden ülkeye nasıl değişiyor oktanlar. Pompa başında kala kalıp, sonra yanlış benzini alana kadar anlamazsınız valla.
1. http://www.medfordfuel.com/index.htm
2. www.factorypro.com
3. www.bmw.com
4. www.riderreport.com
Oktan yakıt ve hava karışımının en fazla ne kadar sıkıştırabileceğinin ölçüsüdür.
98 oktan ne demek peki?
Bu yakıtın kalibrasyonunda kullanılan bir şey. %98 isooktan, %2 n-heptan içeren nir yakıtla aynı miktarda sıkıştırılabilir demek.(2)
110 oktan benzin olmaz o zaman hı?
Olabilir, çok yüksek miktarda sıkıştırılabilir demekiş, konumuz dışında ama, konuyu dağıtmayalım (bkz. DIN51576 ben de bakmadım).
Peki sıkıştırma oranı motosikletler için nedir?
Genelde 8-13.5 arasında değişiyor.
Sıkıştırma oranı yüksek olunca ne oluyor?
Genelde motorun gücü artıyor.
O zaman niye çok yüksek sıkıştırma oranlı motor yapmıyorlar?
Buna dayanacak motor daha pahalı ve karmaşık oluyor, daha yüksek oktanlı benzin koymak gerekiyor. Yarış motorları mesela.
Peki o kadar yüksek oktanlı benzin koymazsak ne olur?
Piston yakıt hava karışımını sıkıştırırken vuruntu olur, krank ve kol yatakları zarar görür?
Hep en yüksek oktanlı benzini mi koymak gerek o zaman, daha mı güçlü olur motor?
Motora göre değişir. Yüksek oktan düşük devirde erken yanmayı, vuruntuyu, önler ama yüksek oktanlı benzinin yanma süresi uzun olabilir. Motosiklet motorları genelde yüksek devirlidir ve yakıtın yanması için kısa süre vardır. Piston aşağı inerken, tepeden 20 derece sonra yanmaya devam eden benzinin arka tekere hayrı yoktur denir(1).
Anlamadım, tekrar sorayım. Yüksek oktanlı benzin daha mı yüksek güç verir?
"Erken patlamayı önlemediği sürece hayır" (2)
Nasıl anlayacağım erken patlama olduğunu?
Düşük devirde gazı fazla açınca tok tok sesleri gelir, motor titrer, çekmez.
O ses benim çok hoşuma gidiyor ama.
Yapmayın, çok zararlı.
Peki motosikletimde hangi benzini kullanmam gerekir?
Kitabında yazar, internet kaynaklarınıi ve bu sayfayı bile dikkate almayın.. Mesela BMW F650GS için Amerika'da en az 95 (RON) ve 91 (MON) oktan benzin tavsiye edilmiş. www.bmw-motorrad.com ise en as 91 (RON) diyor. Kitaba uymak en iyisi.
RON ne, MON ne?
RON "Research Octane Number" ın kısaltması, oktanın nasıl ölçüldüğünü gösteren bir terim. Digeri "Motor Octane Number" MON. Bir diğeri PON, "Pump octane number". PON= (RON + MON)/2
Türkiye'de pompada yazan sayılar RON'mu, MON'mu, PON'mu?
RON
Neyse, motorumda 95 oktan ve 98 oktan benzini denediğimde 98 daha iyi çekiyor.
Olabilir, benimkinde de 95 daha iyi. Ateşleme zamanlamasına da bağlı. Servisinize de danışıp, hangisinin gücünden ve tüketim miktarından memnunsanız onu kullanınız. Ateşleme zamanlamasını ustanıza sorunuz.
Çok yüksek oktanlı benzin kullanmanın sakıncası var mıdır?
Genelde yüksek oktanlı benzin yavaş yanma eğiliminde olduğu için evet. Benzin fazla yavaş yanarsa, egzoz kamının lobu modifiyeli değil ve egzoz subabı yeteri kadar uzun süre açık kalmazsa, egzozunuz gazı kolay atabilmek için düşük geri basınç verecek şekilde tasarlanmamışsa silindirde karbon birikintileri oluşabilir. (4)
BAŞKA ÜLKELERDEKİ OKTANLAR
Mesela yukarıdaki resimde gösterildiği üzere 95 oktan kullanıyorsunuz, ama yakıtta sorun olduğunu düşünüyorsunuz. Bizim motorlar tek silindirli olduklarından, pek hassas oluyorlar benzine. Yakıt sisteminin temizliğini servisiniz ile kontrol ettikten sonra, acaba oktan mı diye düşünmeye başlayabilirsiniz. Öte yandan başka ülkelere gidecekseniz, yine aklınızda tutmanız gereken konulardan biri. Bakın ülkeden ülkeye nasıl değişiyor oktanlar. Pompa başında kala kalıp, sonra yanlış benzini alana kadar anlamazsınız valla.
 |
| Türkiye'deki benzin oktanları: 95, 98 vs. .. |
 |
| Alman pompası, bizim pompalar kadar Türkçe. |
 |
| Bir Amerikan pompasındaki oktan çeşitleri |
 |
| Küba'da bir benzin pompası, 83 oktan kaldı abi derse kardeşimiz ne olacak ? |
1. http://www.medfordfuel.com/index.htm
2. www.factorypro.com
3. www.bmw.com
4. www.riderreport.com
